Báo cáo "Artificial Intelligence, Automation, and the Economy" được Chính phủ Mỹ công bố tháng 10/2016 vừa qua. Đây là phần tiếp theo của bản báo cáo "Chuẩn bị cho tương lai của trí tuệ nhân tạo" (Preparing for the Future of Artificial Intelligence). Theo đó, lớp công nhân trình độ thấp là đối tượng chịu ảnh hưởng nhiều nhất bởi công nghệ, từ đó tạo ra khoảng cách giàu nghèo ngày càng lớn hơn.

Tuy nhiên, AI có khả năng tăng năng suất, dẫn đến việc người lao động có mức lương cao hơn và thời gian làm việc ít hơn. Nên báo cáo kết luận rằng, nền kinh tế Mỹ cần thêm AI chứ không phải giảm đi.

Người đại diện công bố báo cáo phát biểu: “Những biến đổi này sẽ mở ra cơ hội mới cho các cá nhân, nền kinh tế và xã hội, nhưng chúng cũng có khả năng phá vỡ sinh kế hiện tại của hàng triệu người Mỹ. Việc AI có dẫn đến tình trạng thất nghiệp và sự gia tăng bất bình đẳng hơn về lâu dài hay không không chỉ phụ thuộc vào bản thân công nghệ mà còn vào các thiết chế và chính sách được đưa ra”.

Các nhà nghiên cứu trên khắp thế giới đã cho ra ước tính khác nhau về lượng công việc có thể bị mất khi AI nổi lên.

Một nghiên cứu gần đây của Forrester cho thấy, 6% công việc sẽ được thay thế bởi AI trong vòng 5 năm tới. Nhưng báo cáo của Nhà Trắng đã trích dẫn một nghiên cứu năm 2013 của Đại học Oxford nói rằng, con số này khổng lồ hơn nhiều: 47%. Cả hai nghiên cứu đều kết luận, người lao động có tay nghề thấp và trình độ giáo dục thấp sẽ bị ảnh hưởng nặng nề nhất.

“Điều này có nghĩa là tự động hóa sẽ tiếp tục gây áp lực giảm nhu cầu đối với nhóm này, gây sức ép giảm lương và tác động lên sự bất bình đẳng. Về dài hạn, còn có thể có tác động khác hoặc lớn hơn nữa”, báo cáo cho biết.

Nền kinh tế Mỹ đã thay đổi rất nhiều sau bao thế kỷ với sự ra đời và phát triển của công nghệ. Các công việc đã tồn tại 150 năm trước đây trở nên lỗi thời ngày hôm nay, và không ai có thể dự đoán những công việc sẽ thay thế trong tương lai.

Báo cáo đưa ra một ví dụ về chuyện năm 1870, khoảng một nửa người làm công trên toàn đất nước lao động trong ngành nông nghiệp để cung cấp thực phẩm cho dân chúng. Nhưng bây giờ, máy móc và công nghệ khác đã thay thế lao động chân tay và sản xuất ra nhiều thức ăn hơn với thời gian ngắn hơn. Người ta chỉ cần ít hơn 2% công nhân Mỹ nhưng sản lượng sản xuất thực phẩm vượt quá nhu cầu trong nước.

Mặc dù nhiều ý kiến tiêu cực về chuyện trí thông minh nhân tạo tham gia lực lượng lao động, nhưng vì công nghệ này có khả năng tung ra nhiều sản phẩm hơn và thực hiện nhiệm vụ nhanh hơn nhiều nên người làm việc cùng AI sẽ kiếm được mức lương cao hơn trong khi làm việc ít giờ hơn.

Báo cáo cũng đưa ra cách để giúp người Mỹ thích nghi với sự chuyển đổi. Họ đề nghị đầu tư và phát triển AI, bao gồm việc phát triển công nghệ trong các lĩnh vực quốc phòng, đồng thời thúc đẩy giáo dục trong lĩnh vực này.

Các quan chức tin rằng, cách để giúp người Mỹ trở nên thoải mái hơn khi làm việc với robot là giáo dục và đào tạo họ về công nghệ. Điều này có thể được thực hiện bằng cách hiện đại hóa mạng lưới an toàn xã hội, trong đó gồm cả ‘can thiệp mạnh mẽ hơn’ từ chính phủ, chẳng hạn như tăng cường hơn nữa hệ thống bảo hiểm thất nghiệp.

Nhà Trắng dự đoán, nhiều việc cuối cùng sẽ do AI đảm nhận, nhưng đảm bảo công nghệ này sẽ tạo ra công ăn việc làm mới đòi hỏi sự tham gia của con người trong vai trò phát triển và giám sát.