Hôm 30/10, Bộ Thương mại Mỹ cho biết họ đưa hãng Fujian Jinhua Integrated Circuit vào danh sách các thực thể không thể mua linh kiện, phần mềm và hàng công nghệ từ các doanh nghiệp Mỹ.

Chính quyền Mỹ lo ngại công ty Trung Quốc có thể “làm ngập” thị trường bằng nhiều chip giá rẻ cũng do công ty Mỹ sản xuất cho quân đội Mỹ. Nếu các nhà sản xuất chip Mỹ phá sản, quân đội nước này sẽ mất nguồn cung cho một sản phẩm phải đến từ trong nước Mỹ.

Giới chuyên gia thương mại cho rằng động thái của chính quyền ông Trump là nỗ lực chưa từng có để sử dụng công cụ pháp lý, được biết đến như là cách trừng phạt doanh nghiệp ngoại gửi hàng hóa xuất xứ từ Mỹ sang các nước chịu lệnh trừng phạt như Iran, nhằm bảo vệ khả năng kinh doanh của doanh nghiệp Mỹ.

Động thái này làm tăng tiến mâu thuẫn vốn là một trong các khía cạnh của cuộc xung đột thương mại Mỹ - Trung. Nó cũng cho thấy Đại lục thiếu các hãng chất bán dẫn “cây nhà lá vườn” thành công. Đây là một trong những lỗ hổng lớn nhất trong nỗ lực và tham vọng trở thành cường quốc công nghệ toàn cầu của Bắc Kinh.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình xem ngành công nghiệp bán dẫn là ưu tiên quan trọng, thậm chí so sánh chip máy tính với trái tim người. “Bất kể một người lớn thế nào, anh ta không bao giờ khỏe mạnh mà không có trái tim mạnh mẽ”, ông Tập nói hồi tháng 4, khi đi thăm một nhà máy sản xuất chất bán dẫn ở miền trung Trung Quốc.

Trái tim đó đang “sống” nhờ công nghệ ngoại. Đại lục mua nhiều chip máy tính hơn bất cứ nước nào, tiêu thụ khoảng 140 tỉ USD, tương đương 38%, chất bán dẫn của thế giới, theo dữ liệu từ hãng nghiên cứu IC Insights. Dù gắng sức, Trung Quốc vẫn sản xuất chỉ 18,5 tỉ USD, tương đương 13%, tổng số chip toàn cầu. Bắc Kinh đang cố gắng thu hẹp khoảng cách đó nhưng việc phát triển mảng chip là tốn kém, nhạy cảm về mặt chính trị và mất nhiều thời gian.

Chính phủ Trung Quốc bơm hàng tỉ USD vào các hãng sản xuất chip nước nhà như Fujian Jinhua, Tsinghua Unigroup và Innotron Memory, nhằm giúp họ phát triển tài sản trí tuệ riêng của mình. Ngay cả hãng thương mại điện tử Alibaba cũng vào cuộc chơi, công bố hồi tháng trước về kế hoạch lập công ty tập trung vào việc làm chip trí tuệ nhân tạo cho điện toán đám mây, thiết bị kết nối internet và nhiều ngành khác.

Quay lại với Fujian Jinhua, lệnh cấm có thể khiến hãng sản xuất chip dựa nhiều vào công nghệ ngoại này điêu đứng. Động thái tương tự được Mỹ áp lên hãng ZTE hồi tháng 4, khiến nhà máy của hãng phải ngừng hoạt động nhiều tháng. Fujian Jinhua đã nộp đơn kiện Micron ở Trung Quốc, và hiện chưa trả lời yêu cầu bình luận về lệnh hạn chế mới từ Mỹ.

Chính quyền của ông Trump cho rằng nỗ lực nắm bắt công nghệ Mỹ của Trung Quốc là “mối đe dọa sinh tồn” cho tương lai kinh tế Mỹ. Đây là điểm quan trọng trong cuộc chiến thương mại với Bắc Kinh. Washington áp thuế lên 250 tỉ USD giá trị hàng hóa Trung Quốc, đe dọa áp thuế nhiều hơn trừ phi Bắc Kinh thay đổi chính sách công nghiệp của họ.

Cũng như lệnh cấm ZTE, động thái chống lại Fujian Jinhua của Mỹ có thể “châm dầu vào lửa” giữa căng thẳng thương mại đôi bên. Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lu Kang cho hay: “Chúng tôi kỳ vọng Mỹ có thể làm điều có lợi cho đôi bên, làm điều cải thiện lòng tin lẫn nhau chứ không phải ngược lại”.