Trong những năm gần đây, hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp đang được đẩy mạnh ở Việt Nam với sự tham gia của hàng loạt các vườn ươm, hoạt động tăng tốc. Tuy nhiên giống với vấn đề ở nhiều nước, 90% các startup tại Việt Nam đều thất bại trong giai đoạn đầu.  

Trong năm 2020, văn phòng Đề Án 844 - Bộ Khoa học và Công nghệ phối hợp cùng Tập đoàn Công nghệ thông tin Sun Asterisk Việt Nam tiến hành một khảo sát về vấn đề nguồn lực công nghệ của các startup công nghệ thông tin.  

Kết quả: Trong số gần 30 startup ở giai đoạn sớm được hỏi, 100% startup cho biết họ đều gặp khó khăn về vấn đề nguồn lực phát triển sản phẩm công nghệ, 95% đã hoặc sẵn sàng chi từ 300 triệu đồng đến 1 tỷ đồng để có nhân sự kỹ thuật làm việc trong 03 - 06 tháng tùy trường hợp.  

Tuy nhiên, khó khăn lớn là thiếu vốn hoặc nguồn lực đi thuê không đáp ứng được yêu cầu linh hoạt của quá trình phát triển sản phẩm của một startup; năng lực chuyên môn của nhân sự thuê ngoài còn hạn chế trong khi công nghệ đòi hỏi cập nhật liên tục và gắn liền với chiến lược phát triển sản phẩm và bài toán chi phí của startup,...

Một cách giải quyết vấn đề của các startup hiện nay hay làm là tìm những người có chuyên môn về công nghệ, mời họ tham gia như co-founder và chia cổ phần. Nhưng thực tế cho thấy, quá trình này cũng vô cùng gian nan do khó tìm người có sự tương đồng về tư duy, chí hướng và cam kết được về thời gian hay nguồn lực đường dài.  

Cuối cùng, sản phẩm làm ra không được chào đón như kỳ vọng, startup hoặc thất bại hoặc sống lay lắt, bỏ đi thì tiếc vì đã đổ quá nhiều thời gian, tiền bạc và tâm huyết vào đó.  

Phóng viên NSS.vn đã có những trao đổi với ông Nguyễn Ngọc Tuấn, Trưởng Ban Hỗ trợ khởi nghiệp Sun* Startups, tập đoàn Sun Asterisk Việt Nam về những bài học để việc khởi nghiệp không bị thất bại ngay trong giai đoạn đầu tiên.

Theo ông, vấn đề quan trọng nhất mà startup cần làm được với sản phẩm của mình trong giai đoạn đầu là gì?

Theo tôi cuối cùng là làm sao để có được một lộ trình phát triển sản phẩm phù hợp. Hay nói cách khác, là làm thế nào để tối ưu được cho startup công nghệ ở giai đoạn này, để đi đến một sản phẩm MVP tối ưu nhất, từ đó tạo nền tảng đi tiếp ở giai đoạn sau hoặc nếu có dừng lại cũng sẽ tổn thất ít nhất?  

Điều này đòi hỏi đội ngũ sáng lập phải có được cách đi phù hợp ngay từ đầu, vừa trang bị cho mình kiến thức khởi nghiệp, vừa trang bị được tư duy phát triển sản phẩm công nghệ gắn với tư duy thị trường và mô hình kinh doanh.  

Vậy các tổ chức hỗ trợ startup nên làm gì để những người sáng lập khởi nghiệp có đủ các yếu tố trên?

Với kinh nghiệm làm việc với các startup ở giai đoạn sớm, tôi thấy các tổ chức hỗ trợ cần giúp startup tiếp cận với 3 nguồn lực, đó là: Nguồn lực về chuyên gia ươm tạo với khoa học khởi nghiệp bài bản - Nguồn lực công nghệ - Nguồn lực về tài chính và kinh nghiệm vận hành doanh nghiệp công nghệ.  

Mô hình hỗ trợ với cả 3 yếu tố này đã từng được Sun* Startups triển khai, ông có thể chia sẻ thêm về thành công của chương trình?

Năm 2020, mô hình này được thử nghiệm lần đầu tiên với tên gọi Batch 1: Khởi tạo Startup. Chương trình có sự tham gia đồng hành của đối tác Songhan Incubator. Kết quả chương trình: trong số 06 startup giai đoạn ý tưởng (ideation) tham gia chương trình, có 05 startup tiếp tục phát triển, cho ra đời sản phẩm khả dụng tối thiểu (MVP) thành công và đang bước vào giai đoạn thử nghiệm thị trường.  

Với kết quả khả quan đó, năm 2021, Sun* Startups chính thức mở rộng quy mô, thực hiện cùng lúc  Batch 2 và Batch 3. Trong đó, Batch 2 dành cho các startup giai đoạn ý tưởng (chưa có MVP) và Batch 3 dành cho các startup giai đoạn MVP (đang phát triển hoặc đã có MVP).  

Chương trình lần này Sun có phối hợp cùng đơn vị nào không, những đơn vị này sẽ đóng góp với vai trò gì?

Chương trình khởi tạo Batch 2 và Batch 3 được hoàn thiện với sự kết hợp giữa Sun* Startups - ThinkZone - Songhan Incubator và VINASA (Hiệp hội phần mềm và Dịch vụ Công nghệ thông tin Việt Nam). Cụ thể, Sun* Startups xây dựng chương trình khởi tạo riêng cho từng Batch, cung cấp văn phòng, đội ngũ cố vấn thực chiến về công nghệ, phát triển sản phẩm, marketing và khoa học khởi nghiệp.  

Các chuyên gia này sẽ làm việc trực tiếp với startup hàng ngày trong thời gian liên tục 03 tháng tập trung và định kỳ trong 03 tháng phi tập trung. Trong quá trình đó, ThinkZone hỗ trợ cử chuyên gia và startup chia sẻ kinh nghiệm từ các chương trình ươm tạo của ThinkZone; VINASA hỗ trợ kết nối với các nhà đầu tư giai đoạn sớm trong mạng lưới Câu lạc bộ Nhà đầu tư công nghệ (VDI) của VINASA đồng thời là các nhà sáng lập hay giám đốc điều hành tại các doanh nghiệp công nghệ thông tin lớn tại Việt Nam hiện nay; Cùng lúc đó, Songhan Incubator - tổ chức ươm tạo tư nhân đầu tiên tại Việt Nam với hơn 05 năm kinh nghiệm sẽ hỗ trợ tư vấn thử nghiệm thị trường cho các startup đã sẵn sàng với MVP.

So với cách ươm mầm, hỗ trợ startup truyền thống, mô hình này có những ưu điểm gì?

Mô hình khởi tạo này có ưu điểm là đơn vị thực hiện chương trình sẽ tham gia với startup như một đồng sáng lập, theo đó, trong 06 tháng này, tất cả thành viên sẽ làm việc như một đội trong từng bước phát triển của “công ty tương lai”.  

Startup thay vì phải tìm kiếm một đồng sáng lập ở từng chuyên môn khác nhau thì sẽ có một “đội ngũ” đồng sáng lập với các chuyên gia ở nhiều chuyên môn khác nhau làm việc cùng lúc.

Startup sẽ được xem xét toàn bộ các vấn đề về Thị trường, Khách hàng, Mô hình kinh doanh, Giải pháp, Sản phẩm, Bán hàng, Tiếp thị,..v..v.. với chuyên gia thực chiến để đi từ phiên bản A đến phiên bản A’ với các dữ liệu đáng tin cậy hơn cho giai đoạn phát triển tiếp theo.

Ông kỳ vọng gì về hợp tác này?

Chúng tôi hi vọng ngày càng có nhiều đối tác tham gia vào mô hình này để góp phần thúc đẩy hoàn thiện hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Việt Nam cũng như tạo thêm cơ hội đi tiếp cho các startup công nghệ.

Xin cảm ơn ông.