Với tình hình virus Covid-19 bùng phát như hiện giờ, có lẽ đã quá muộn để công nghệ non trẻ này đóng vai trò chính trong phòng ngừa và ngăn chặn dịch bệnh. Tuy nhiên, chúng ta có thể hy vọng vào khả năng của trí tuệ nhân tạo (AI) cho những đợt bùng phát tiềm năng tiếp theo trong tương lai. AI rất giỏi trong kết hợp dữ liệu để tìm ra các kết nối giúp dễ dàng xác định phương pháp điều trị nào có thể đem lại hiệu quả hoặc thử nghiệm nào nên thực hiện tiếp theo.

Quay lại khoảng thời gian đầu của dịch bệnh, dữ liệu lớn (Big Data) lúc đó chỉ thu được thông tin ít ỏi về một loại virus mới nổi Covid-19, xuất hiện lần đầu vào cuối năm ngoái ở Trung Quốc. Thiếu thông tin về virus là một thách thức lớn đối với dữ liệu lớn. Nhưng việc các nhà nghiên cứu tạo ra trình tự gen của virus mới chỉ trong vài tuần kể từ khi trường hợp nhiễm bệnh đầu tiên được báo cáo là điều rất hứa hẹn, vì nó cho thấy hiện giờ chúng ta đã có nhiều dữ liệu hơn so với cách đây hai tháng.

Andrew Hopkins, giám đốc điều hành của Exscientia, công ty khởi nghiệp về AI có trụ sở tại Anh, là một trong những chuyên gia đang giúp đào tạo AI để tìm ra thuốc chữa trị các loại bệnh. Ông Hopkins nhìn ra rằng các phương pháp điều trị mới có thể đi từ khái niệm đến thử nghiệm lâm sàng trong ít nhất từ 18 đến 24 tháng nhờ vào AI. Exscientia đã thiết kế một hợp chất mới để điều trị chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế, sẵn sàng để thử nghiệm trong phòng thí nghiệm sau chưa đầy một năm trong giai đoạn nghiên cứu ban đầu. Tốc độ này nhanh hơn trung bình khoảng 5 lần.

Healx, công ty về công nghệ sinh học áp dụng AI có trụ sở tại Cambridge (Anh), cũng có cách tiếp cận tương tự, nhưng sử dụng học máy để tìm ra cách sử dụng mới cho các loại thuốc hiện có. Cả Healx và Exscientia đều cung cấp cho các thuật toán của họ thông tin được thu thập từ nhiều nguồn như tạp chí, cơ sở dữ liệu y sinh và thử nghiệm lâm sàng, với mục đích giúp đề xuất phương pháp điều trị mới cho các loại bệnh.

Bên cạnh đó, mỗi công ty còn có một nhóm các nhà nghiên cứu về con người để làm việc cùng với AI trong hướng dẫn quy trình. Cụ thể, cách tiếp cận của Exscientia giúp đưa ra chiến lược thuật toán để tìm kiếm hợp chất. Healx đưa dự đoán của AI cho các nhà nghiên cứu chuyên phân tích kết quả và quyết định nên theo đuổi điều gì.

Neil Thompson, giám đốc khoa học của Healx, nói rằng kỹ thuật trên có thể được triển khai nhằm chống lại một dịch bệnh như virus Covid-19 miễn là có đầy đủ dữ liệu về căn bệnh mới. Healx không phải là đơn vị làm việc trực tiếp để giải quyết virus Covid-19, nhưng đó cũng không phải là một vấn đề.

“Chúng tôi đã tiến đến rất gần mục tiêu. Chúng tôi không cần phải thay đổi nhiều về thuật toán AI mà chúng tôi sử dụng. Chúng tôi xem xét các đặc tính thuốc phù hợp với các tính năng bệnh”, ông Thompson nói.

Thuật toán AI đã bắt đầu đưa ra các loại thuốc điều trị cho những bệnh mà chúng ta đã biết. Theo Bloomberg, đội ngũ nhà nghiên cứu tại Viện Công nghệ Massachusetts hôm 20.2 cho biết, họ đã dùng thuật toán AI để xác định một hợp chất kháng sinh mới có khả năng tiêu diệt một loạt vi khuẩn gây rắc rối, thậm chí một số trong những loại vi khuẩn này đang kháng lại các phương pháp điều trị khác.

Điều trở ngại cho tất cả công nghệ sử dụng AI là thử nghiệm lâm sàng. Ngay cả các loại thuốc đã an toàn để sử dụng trong chữa bệnh cũng nên được kiểm tra lại trước khi kê đơn cho người bệnh. Quá trình này có thể mất một khoảng thời gian dài trước khi đưa đến cơ quan quản lý xem xét.

Một khó khăn khác là phải tìm được nhân viên có trình độ. “Rất khó để tìm ra người có khả năng cả về AI và sinh học, đồng thời cũng không dễ dàng cho các công ty lớn đưa ra quyết định nhanh chóng về công nghệ cao như thế. Là kỹ sư AI vẫn không đủ, bạn còn cần phải hiểu và tham gia vào các ứng dụng sinh học”, Irina Haivas, đối tác tại công ty đầu tư mạo hiểm Atomico, cựu bác sĩ phẫu thuật đã từng làm việc tại Healx, nhận định.