Bộ Y Tế Nhật Bản mới đây đã đưa ra một con số rất đáng quan ngại. Ước tính chỉ có 946 ngàn trẻ sơ sinh được sinh ra tại Nhật Bản trong năm 2017, mức thấp nhất kể từ khi nước này bắt đầu thống kê dân số chính thức vào năm 1899.

Đáng lo ngại hơn khi số người Nhật qua đời vào năm ngoái lên tới 1,34 triệu người. Điều này cũng đồng nghĩa, dân số Nhật Bản mất đi đã lên tới gần 400 ngàn người trong năm qua.

Theo Quartz, đó là một sự thay đổi đáng kinh ngạc. Dân số Nhật Bản đã tăng trưởng đều đặn trong suốt thế kỷ 20, từ khoảng 44 triệu dân năm 1900 lên 128 triệu dân vào năm 2000. Con số này đạt được một phần nhờ tuổi thọ của người Nhật đã tăng lên đáng kể, tuy nhiên cũng do mỗi gia đình người Nhật đều có ít nhất từ hai con trở lên.

Tuy nhiên tỷ lệ sinh tại Nhật Bản đã bắt đầu giảm mạnh kể từ cuối những năm 1970. Nếu trong thập niên 70 của thế kỷ trước, mỗi người phụ nữ Nhật trung bình có 2,1 đứa con thì nay, tỷ lệ chỉ còn là 1,4, thấp hơn nhiều so với các quốc gia khác như Mỹ và Thụy Điển.

Ngày nay, Nhật Bản đang là quốc gia của những người già về hưu và những người trẻ tuổi không muốn sinh con. Tính theo độ tuổi trung bình, Nhật Bản cũng là quốc đứng đầu thế giới. Hơn một nửa dân số Nhật có độ tuổi trung bình trên 46 tuổi. Nếu so sánh với Nigeria, một quốc gia Châu Phi, nhóm dân số đó chỉ chiếm 1/10.

Các nhà nhân khẩu học dự báo, Nhật Bản đang trên đà suy giảm dân số một cách cực đoan vào cuối thể kỷ này. Cục thống kê Nhật Bản ước tính, dân số Nhật sẽ giảm xuống chỉ còn 100 triệu người vào năm 2050, tức giảm hơn 27 triệu người so với hiện nay.

Trong khi đó, Liên Hợp Quốc ước tính dân số Nhật sẽ giảm 1/3 so với mức hiện nay, chỉ còn 85 triệu người vào năm 2100. Như vậy, Nhật Bản có thể trở thành quốc gia có tốc độ suy giảm dân số nhanh nhất trong top 30 quốc gia đông dân nhất thế giới.

Thậm chí nếu duy trì giả định và tính toán của Liên Hợp Quốc, đồng thời không có sự thay đổi về tỷ suất di cư hay sinh sản, dân số Nhật có thể sẽ giảm xuống 8,5 triệu người vào năm 2300, xa hơn đến năm 2800 sẽ chỉ còn 2 triệu người.

Sự suy giảm dân số là điều không thể tránh khỏi đối với mọi quốc gia nhưng nếu phụ nữ Nhật sinh thêm con, mọi thứ có thể giải quyết dễ dàng. Kể từ giữa năm 1990, chính phủ Nhật đã ban hành một số đạo luật khuyến khích giới trẻ sinh đẻ thông qua những ưu đãi giảm chi phí chăm sóc trẻ,…Tuy nhiên trên thực tế, đạo luật mới dường như không có tác động đáng kể đối với một xã hội công nghiệp, nơi đặt công việc và cái tôi cá nhân lớn hơn tất cả như Nhật Bản.

Mặc dù vậy, nước Nhật có thể lựa chọn giải pháp thu nhận thêm người nhập cư để tăng dân số. Số lượng lao động nước ngoài tại Nhật đã tăng vọt trong thập kỷ qua, từ 300 ngàn người năm 2007 lên gần 1,3 triệu vào năm 2017. Tuy nhiên, rất ít người lao động được cung cấp quyền công dân hợp pháp và khuyến khích lập gia đình tại đây.

Thế nhưng để giải quyết vấn đề thiếu nguồn lao động và dân số ngày càng già hóa, có lẽ nước Nhật không còn cách nào khác ngoài việc dựa vào lực lượng nhập cư. Nếu các giải pháp trên không thực sự phát huy hiệu quả, nguy cơ thế giới có thể vắng bóng người Nhật là một viễn cảnh không hề xa xôi.