Thiếu đồng bộ, “khát” quy chuẩn

Tại Diễn đàn cấp cao và triển lãm quốc tế về công nghiệp 4.0 (Industry 4.0 Summit 2019) diễn ra đầu tháng 10/2019 tại Hà Nội, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Ngô Văn Quý cho biết, liên quan đến vấn đề xây dựng các tiêu chuẩn, quy chuẩn chung cho xây dựng CPĐT và ĐTTM, hiện Bộ Thông tin và Truyền thông (TT-TT) đang tích cực thực triển khai. Tuy nhiên, hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn này vẫn còn thiếu; đồng thời có nhiều điểm phải ban hành sớm để các địa phương thực hiện.

Đồng quan điểm, Chủ tịch UBND tỉnh Thừa Thiên Huế Phan Ngọc Thọ và Phó Chủ tịch UBND TPHCM Trần Vĩnh Tuyến đều kiến nghị Chính phủ cần sớm có Khung kiến trúc về CPĐT và ĐTTM để định hướng chung cho các địa phương nhằm đảm bảo tính đồng bộ trong triển khai. Cùng với đó, Phó Chủ tịch UBND TPHCM Trần Vĩnh Tuyến cũng đề xuất Chính phủ sớm có một hành lang pháp lý cho vấn đề quản lý nguồn dữ liệu. “Bởi lẽ, ngày nay dữ liệu đã trở thành nguồn tài nguyên quan trọng, thậm chí là còn quan trọng hơn cả đất đai. Cần có hành lang pháp lý để quản lý dữ liệu, ai sử dụng, khai thác và quản lý ra sao cho đồng bộ”, ông Trần Vĩnh Tuyến phân tích. Đại diện lãnh đạo 3 địa phương này cũng nêu ra hàng loạt khó khăn, vướng mắc khác trong quá trình xây dựng CPĐT và ĐTTM như: chưa có danh mục các ứng dụng CNTT, hệ thống phần mềm mang tính xuyên suốt từ trung ương đến địa phương để địa phương thực hiện; các cơ quan nhà nước khó thu hút, giữ chân nguồn nhân lực CNTT; thiếu hành lang pháp lý bảo vệ sở hữu trí tuệ của các ứng dụng trí tuệ nhân tạo do các tổ chức, doanh nghiệp, trường đại học nghiên cứu, áp dụng,…

Tại diễn đàn nói trên, Bộ trưởng Bộ TT-TT Nguyễn Mạnh Hùng nhận định, CPĐT và gần đây là ĐTTM đã được triển khai theo hướng “trăm hoa đua nở”, nhất là CPĐT nhưng trong thời gian quá dài. “Trăm hoa đua nở” có cái hay là có nhiều kinh nghiệm hay nhưng dẫn đến câu chuyện khi phải kết nối, khi phải đi xa cho bài bản thì tắc nghẽn. Theo đó, những vấn đề các địa phương Hà Nội, TPHCM, Thừa Thiên Huế nêu ra cơ bản đều liên quan đến những việc của vai trò chỉ đạo, điều hành của các cơ quan chức năng Chính phủ. Hiện nay chúng ta có Ủy ban Quốc gia về CPĐT và mới đây Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ TT-TT đảm nhiệm “vai số 1” về điều hành, chỉ đạo trọng lĩnh vực này. Trong Ủy ban Quốc gia về CPĐT, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam là Phó Chủ tịch thường trực trực tiếp giải quyết những vấn đề hàng ngày, chỉ những vấn đề lớn mới trình lên Thủ tướng.

Mục tiêu kép không thể tách rời

Gần đây, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đã chỉ đạo Bộ TT-TT “nối 2 chương trình” CPĐT và ĐTTM với nhau. Phát triển CPĐT và ĐTTM phải được xem là một mục tiêu kép. Trong đó, mục tiêu số một là xây dựng được một CPĐT, ĐTTM hiệu quả; mục tiêu thứ hai là thông qua quá trình đó tạo ra được các doanh nghiệp CNTT mạnh để góp phần cho giai đoạn tiếp theo, giai đoạn chuyển đổi số, đẩy mạnh công cuộc chuyển đổi số quốc gia. Bộ TT-TT sẽ đẩy nhanh việc triển khai thí điểm xây dựng CPĐT, chính quyền điện tử tại một số bộ, địa phương và đến năm 2020 phải kết thúc việc thí điểm này. “Cái mới thì nên làm thí điểm nhưng cần phải làm nhanh và sau đó ra được hướng dẫn để nhân rộng ra”, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết.

Theo Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh, phát triển đô thị là động lực cơ bản cho phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia và các vùng miền trên cả nước. Cả nước đã có trên 830 đô thị và tỷ lệ đô thị hóa toàn quốc đạt 38,6%. Tăng trưởng kinh tế ở khu vực đô thị đạt trung bình từ 12-15%, cao gấp 1,5 đến 2 lần so với mặt bằng chung của cả nước. Các trung tâm đô thị đã và đang là những trung tâm của các hoạt động kinh tế xã hội, đồng thời cũng là trung tâm của hoạt động đổi mới sáng tạo, giáo dục, nghiên cứu khoa học công nghệ, sản xuất, thương mại và hội nhập quốc tế. Theo Nghị quyết 52 về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc công nghiệp lần thứ tư do Bộ Chính trị vừa ban hành (27/9/2019) thì đến năm 2025 có ít nhất 3 ĐTTM tại 3 vùng kinh tế trọng điểm tại phía Bắc, phía Nam và miền Trung; đến năm 2030 hình thành một chuỗi ĐTTM tại các khu vực kinh tế trọng điểm phía Bắc, phía Nam và miền Trung; từng bước kết nối với mạng lưới ĐTTM trong khu vực và thế giới. “Xây dựng DTTM là một nhiệm vụ rất mới, hứa hẹn sẽ đem lại nhiều lợi ích nhưng cũng có rất nhiều khó khăn, thách thức. Thực tế đó đòi hỏi sự hợp tác và chia sẻ là tất yếu để có thể thực hiện được các mục tiêu đã đề ra”, Thứ trưởng Nguyễn Văn Sinh nhận định.

Thứ trưởng Bộ TT-TT Nguyễn Thành Hưng khẳng định, xây dựng ĐTTM là nhu cầu tất yếu hiện nay để đáp ứng nhu cầu hưởng thụ môi trường sống tiện ích, thân thiện và an toàn của người dân trong bối cảnh bùng nổ của các đô thị. Thực tế đến nay trên cả nước đã có khoảng 30 địa phương phê duyệt và  triển khai các đề án, dự án về phát triển ĐTTM. Nhưng theo đánh giá của Bộ TT-TT, việc phát triển ĐTTM còn nhiều bất cập và lúng túng. Các bộ ngành vẫn đang tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện việc xây dựng và ban hành quy định hướng dẫn về tiêu chuẩn, quy chuẩn, các cơ chế, chính sách về đô thị thông minh và các địa phương cũng mới bước đầu triển khai một số ứng dụng và dịch vụ cơ bản cho ĐTTM. Thứ trưởng Nguyễn Thành Hưng khuyến nghị, các địa phương cần có nhận thức đúng về ĐTTM, các điều kiện cần và đủ để từng bước xây dựng thành công ĐTTM tại địa phương, tránh đầu tư dàn trải, làm theo phong trào. Các địa phương cũng phải quán triệt nguyên tắc đầu tư, xây dựng hạ tầng nền tảng dùng chung, dữ liệu được chia sẻ, giám sát điều hành tập trung để bảo đảm hiệu quả đầu tư. Chẳng hạn như, về đầu tư camera giám sát ai làm, công an hay giao thông… hay tập trung đầu tư rồi các ngành dùng chung. “Cần phải gắn kết, không được tách rời việc xây dựng ĐTTM với phát triển CPĐT, coi phát triển chính quyền điện tử làm nòng cốt để xây dựng ĐTTM, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân và doanh nghiệp khi giao tiếp với cơ quan chính quyền. Người dân phải được cung cấp các ứng dụng để giao tiếp với chính quyền và mọi ý kiến phản ánh của người ân phải được giải đáp nhanh và thỏa đáng”, Thứ trưởng Nguyễn Thành Hưng nhấn mạnh.