Liên thông và khai thác dữ liệu hiệu quả đang là "bài toán" lớn của các đô thị trên lộ trình thông minh hóa và phát triển bền vững. Đây cũng chính là chủ đề được đông đảo đại biểu quan tâm và thảo luận tại Hội nghị Thành phố thông minh Việt Nam – Châu Á 2023 (Vietnam - Asia Smart City Summit 2023). 

Hội nghị Thành phố thông minh Việt Nam – Châu Á 2023 (Vietnam - Asia Smart City Summit 2023) là sự kiện do UBND thành phố Hà Nội chỉ đạo, Sở Thông tin và Truyền thông và Hiệp hội Phần mềm và Dịch vụ CNTT Việt Nam (VINASA) phối hợp tổ chức, với chủ đề: “Khai thác dữ liệu – Xây dựng Thành phố thông minh, phát triển bền vững". Đây là năm thứ 7 chương trình được tổ chức.

Chủ tịch UBND Hà Nội Trần Sỹ Thanh và Thứ trưởng Bộ Thông tin & Truyền thông Nguyễn Huy Dũng đã tham dự và phát biểu chỉ đạo Hội nghị.

Phát triển ĐTTM với hai từ khóa quan trọng: Chuyển đổi Xanh và Chuyển đổi số

Sau 5 năm triển khai Quyết định số 950/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về phát triển đô thị thông minh (ĐTTM) bền vững Việt Nam giai đoạn 2018 - 2025 và định hướng đến năm 2030, Việt Nam đã có  48/63 tỉnh, thành phố đang triển khai đề án phát triển ĐTTM. Hơn 40 địa phương đã triển khai IOC cấp tỉnh, và gần 100 IOC cấp huyện. Các đô thị hiện tại triển khai phát triển hệ thống IOC và các tiện ích ĐTTM, dịch vụ thông minh, tập trung chủ yếu vào lĩnh vực giao thông (giám sát trật tự, an toàn giao thông), y tế thông minh, giáo dục thông minh, phát triển các ứng dụng cảnh báo.

Phát biểu khai mạc Hội nghị, ông Trần Sỹ Thanh - Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội - cho biết: Đại hội 13 của Đảng đã xác định chuyển đổi xanh và chuyển đổi số là nhân tố quan trọng để Việt Nam trở thành nước phát triển có thu nhập cao, hùng cường, thịnh vượng và hạnh phúc vào năm 2045. Cùng với quan điểm coi khoa học công nghệ, nguồn nhân lực chất lượng cao và đổi mới sáng tạo là lực lượng sản xuất, nguồn lực, động lực cơ bản của thời đại cách mạng 4.0, chuyển đổi số cũng đã được xác định là khâu đột phá hiệu quả, bền vững và thông minh nhất. 

Chia sẻ những thông tin này, Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội nhấn mạnh: "Qua đó có thể thấy, việc khai thác dữ liệu số, xây dựng thành phố thông minh là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng với mọi cấp chính quyền, nhằm nâng cao chất lượng phục vụ người dân và doanh nghiệp". 

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, việc xây dựng ĐTTM tại Việt Nam gặp rất nhiều thách thức. Đề cập đến vấn đề này, ông Trương Gia Bình - Chủ tịch Hội đồng sáng lập VINASA - cho biết: "... Thách thức lớn nhất là hành lang pháp lý thiếu rõ ràng, chưa thuận lợi cho hợp tác công tư đặc biệt các thủ tục liên quan đến: đầu tư, đấu thầu, thuê dịch vụ công nghệ thông tin (CNTT). Thêm vào đó, các đô thị chưa chú trọng quy hoạch thông minh, thông minh hóa các hạ tầng cơ bản, thiết yếu".

Cũng theo ông, thời gian qua, các doanh nghiệp công nghiệp cũng đã nỗ lực hết mình đồng hành với các tỉnh, thành phố trong định hướng, quy hoạch và xây dựng TPTM. Đơn cử như, VNPT đã hợp tác với 45 tỉnh, xây dựng 36 IOC cấp tỉnh và 45 IOC cấp huyện. Viettel đã triển khai IOC cho hơn 30 địa phương. FPT đang nỗ lực tư vấn cho các thành phố đưa tính thông minh và hạt nhân AI vào trong quy hoạch, phát triển đô thị.

Cùng với đó, các doanh nghiệp công nghệ khác đã và đang sáng tạo, đưa những giải pháp tiên tiến nhất, hiệu quả nhất như AI, IoT, Bản đồ số 3D… giúp thông minh hóa công tác quản lý, điều hành các sở, ngành, các khu đô thị, các khu công nghiệp trên cả nước, và đang hướng tới các bài toán quản trị, khai thác dữ liệu số.

Khai thác dữ liệu hiệu quả thì mới đảm bảo "thông minh" và phát triển bền vững

Năm 2023 được xác định là Năm Dữ liệu số quốc gia. Việc tạo lập được mô hình thu thập, kết nối, dữ liệu đảm bản an toàn thông tin, khai thác dữ liệu phục vụ xây dựng chiến lược, vận hành và ra quyết định trong quản lý điều hành đô thị là mối quan tâm của tất cả các chính quyền trung ương và địa phương.

Nhận thức được tầm quan trọng của việc khai thác dữ liệu hiệu quả, Hội nghị Thành phố thông minh Việt Nam – Châu Á 2023  đặt chủ đề “Khai thác dữ liệu – Xây dựng thành phố thông minh, phát triển bền vững”.

Tại Hội nghị, nhiều kinh nghiệm hợp tác khai thác dữ liệu số, cơ chế thực thi của các đô thị như Jakata – Indonesia, Huế, Đà Nẵng, cũng như từ các đơn vị tư vấn triển khai như: Viettel, VNPT, FPT...  đã được chia sẻ. Rất nhiều các nền tảng, giải pháp thông minh đã được các chuyên gia, lãnh đạo trong nước và quốc tế giới thiệu tại hội nghị như: nền tảng Cloud, giải pháp 5G, sản phẩm AIoT, trợ lý ảo, AI trong y tế, giao thông, di chuyển thông minh đã được giới thiệu.

Từ góc tiếp cận đó, dựa trên nền tảng cơ sở hạ tầng sẵn có cũng như đặc thù của từng đô thị tại Việt Nam, các chuyên gia cho rằng cần có một lộ trình thông minh hóa và phát triển đô thị bền vững, có sức chống chịu cao, gắn việc quản lý, quản trị với việc xây dựng hạ tầng dữ liệu để kết nối liên thông và khai thác hiệu quả.  

Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Huy Dũng chia sẻ: "Phát triển ĐTTM chính là thực hiện chuyển đổi số trong phạm vi, quy mô của đô thị nhưng tập trung vào việc giải quyết các vấn đề lớn của đô thị bao gồm giao thông, môi trường, năng lượng, xử lý rác thải, bảo đảm an ninh, trật tự đô thị,... Và để đạt được những nội dung này một cách bài bản thì các yếu tố thông minh phải được xác định, tính toán và đưa vào ngay từ khi quy hoạch đô thị, thành phố. Phát triển ĐTTM chính là xây dựng một phương thức phát triển và vận hành đô thị hiện đại, hiệu quả dựa trên việc ứng dụng các công nghệ có tính đổi mới, sáng tạo, không phải một tập hợp rời rạc các hệ thống, ứng dụng của các cơ quan chuyên môn do các vấn đề trong đô thị có quan hệ chặt chẽ với nhau...".

Giải bài toán xây dựng TPTM để phát triển Kinh tế - Xã hội xứng tầm Thủ đô

Với dân số: 8,4% ( đứng thứ 2 cả nước), Thủ đô Hà Nội có tổng sản phẩm nội địa (GRDP) năm 2022 tăng 8,89%; Tổng thu ngân sách 9 tháng/2023: 305.300 tỷ đồng, tăng 24,6% so với cùng kỳ năm 2022.  Công cuộc xây dựng TPTM cho Hà Nội bước đầu đã có những cơ chế, chính sách cụ thể làm nền tảng: Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 02/9/2019 của Bộ Chính trị, Nghị quyết số 06-NQ/TW ngày 24/01/2022 của Bộ Chính trị về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Nghị quyết số 15-NQ/TW ngày 05/5/2022 của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Đặc biệt Nghị quyết số 18-NQ/TU ngày 30/12/2022 của Thành ủy về chuyển đổi số, xây dựng thành phố Hà Nội thông minh đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Hà Nội cũng đang là địa phương có nhiều khu đô thị được quy hoạch thông minh nhất cả nước với 3 khu: Vinhome Ocean Park, Vinhome Smart City, và mới đây nhất là Thành phố thông minh Bắc Hà Nội.

Theo báo cáo từ Sở Thông tin và Truyền thông, Hà Nội đang cần giải quyết rất nhiều bài toán liên quan đến dữ liệu số: Dữ liệu thì vừa thiếu, vừa chưa được kết nối - chia sẻ; khai thác dữ liệu khó khăn, chưa có chuẩn kết nối, độ chính xác chưa cao, mô hình thông tin, chiến lược dữ liệu cũng cần được chú trọng đầu tư bài bản hơn. Đây chính là nhiệm vụ cấp thiết trong thời gian tới, trước khi triển khai các giải pháp về phân tích, hỗ trợ quản lý điều hành và xa hơn là khai thác dữ liệu để tạo ra những giá trị kinh tế xã hội mới.

Chủ tịch Thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh kỳ vọng: Đối với Hà Nội, Thành phố lựa chọn cách tiếp cận “Xây dựng Thành phố thông minh” bền vững, hành động thực chất vì lợi ích chung trước mắt và vì trách nhiệm mang lại sự lựa chọn tốt nhất cho tương lai. Đặc tính “bền vững” của Thành phố sẽ được thể hiện thông qua những lựa chọn “thông minh”, giải pháp “thông minh”, công nghệ “thông minh”.