Đây là nội dung chính được đặt ra tại tọa đàm “Thương mại hóa 5G đã tác động đến kinh tế Việt Nam ra sao?”, diễn ra trong khuôn khổ lễ công bố 10 sự kiện ICT tiêu biểu năm 2025 của ICT Press Club.

Hạ tầng 5G - "đường lớn" đã mở

Chia sẻ tại tọa đàm, các chuyên gia cho rằng, từ góc độ triển khai hạ tầng, 5G tại Việt Nam đang đi nhanh hơn kỳ vọng ban đầu. Chỉ trong vòng một năm, các doanh nghiệp viễn thông lớn đã đồng loạt tăng tốc đầu tư với quy mô lớn, coi 5G là hạ tầng số chiến lược chứ không đơn thuần là một thế hệ mạng di động mới. Tuy nhiên, để công nghệ mới này chuyển hóa vào thực tế sản xuất - kinh doanh, mang đến động lực tăng trưởng mới cho nền kinh tế... thì vẫn cần sự "vào cuộc" từ nhiều phía.

Theo đó, ông Nguyễn Quốc Khánh - Phó Trưởng ban Công nghệ Tập đoàn VNPT - cho biết: Sau khi khai trương 5G cuối năm 2024, VNPT đang tăng tốc triển khai, phấn đấu đến năm 2026 phủ sóng 55%-60% dân số, ưu tiên khu đô thị, khu công nghiệp, cảng, sân bay và các khu vực có lưu lượng cao.

VNPT đã thử nghiệm các năng lực 5G như Network Slicing, Network API, cùng mô hình Private Network cho giáo dục đại học và Smart Factory, đồng thời tiếp tục mở rộng sang sân bay, cảng biển... Theo ông, thương mại hóa 5G chỉ hiệu quả khi doanh nghiệp và khách hàng cùng thay đổi mô hình tổ chức, đầu tư và cách thức sản xuất – kinh doanh.

Đại diện Viettel tại Tọa đàm, bà Nguyễn Hà Thành - Phó Tổng Giám đốc Viettel Telecom - cho biết: Đến nay Viettel đã triển khai 30.000 trạm 5G, phủ 90% ngoài trời và 70% trong nhà, vượt cam kết với Chính phủ. Năm 2026, Viettel sẽ đầu tư thêm 15.000 trạm, nâng vùng phủ trong nhà và khu vực sâu từ 70% lên gần 85%.

"5G được xác định là hạ tầng chiến lược quốc gia, vì vậy Viettel coi đầu tư 5G là xây dựng hạ tầng số cho đất nước", bà Nguyễn Hà Thành nói.

Đại diện Viettel cũng nhấn mạnh, sau khi phủ hạ tầng, thách thức tiếp theo là phát triển ứng dụng 5G. Hiện thuê bao 5G của Viettel chiếm 50% thuê bao mới, lưu lượng data tăng 15%-20%, mức độ hài lòng của khách hàng tăng 20%. Để 5G thực sự phát huy hiệu quả, cần sự tham gia của doanh nghiệp, startup và cộng đồng trong phát triển các ứng dụng trên nền tảng 5G, qua đó thúc đẩy kinh tế số, xã hội số.

Về phía MobiFone, theo ông Nguyễn Tuấn Huy – Phó Trưởng ban công nghệ Tổng công ty MobiFone - cho biết, trong năm 2025 MobiFone cũng đã triển khai phủ sóng 5G, chủ yếu tại một số khu công nghiệp và một số khu đô thị. Dù mới chỉ ở những bước đầu tiên nhưng 5G đã tạo ra nền tảng cho nền kinh tế số, cho những mô hình kinh doanh mới, giải pháp số mới. Ông Huy cho rằng, năm 2026, thực hiện đúng tinh thần của Nghị quyết 57 thì 5G mới thực sự là bùng nổ.

Ứng dụng 5G: vẫn chờ điểm đột phá

Thực tế cho thấy, trái ngược với tốc độ triển khai hạ tầng, việc ứng dụng 5G tại Việt Nam không được như kỳ vọng, với sự phân hóa khá rõ. Trong đó, các ứng dụng hướng tới người tiêu dùng cá nhân (5G to C) phát triển nhanh và dễ thấy, trong khi các mô hình 5G cho doanh nghiệp, chính quyền (5G to B, 5G to G) vẫn đang giai đoạn "dò đường".

Ông Nguyễn Duy Lâm – Chuyên gia cao cấp về giải pháp viễn thông, Huawei Việt Nam - cho biết: Trên toàn cầu, việc triển khai 5G chia thành 3 nhóm dịch vụ chính: 5G to C (Consumer - Người tiêu dùng), 5G to home, 5G to B (Business - Doanh nghiệp). Chúng ta phát triển ứng dụng thương mại điện tử cũng là học theo kinh nghiệm từ các quốc gia khác. Giai đoạn đầu của sự tiếp nhận công nghệ mới. Các ứng dụng 2C rất dễ triển khai, ví dụ người dùng có thể dùng 5G để livestream. Tại Trung Quốc, đóng góp lớn nhất cho data là streaming, livestream lễ hội, văn hóa... nên sự phát triển ở Việt Nam cũng đang đi giống các nước khác.

Tuy nhiên, ở cấp độ cao hơn, khi bước sang các ứng dụng phức tạp hơn như thành phố thông minh, nhà máy thông minh... hay kinh tế tầm thấp với UAV, "bài toán" trở nên khó hơn nhiều. Các mô hình này đòi hỏi không chỉ mạng 5G mà còn cả hệ sinh thái đi kèm: dữ liệu, điện toán đám mây, AI, điện toán biên và sự sẵn sàng chuyển đổi số của doanh nghiệp, chính quyền.

Liên quan đến chủ đề này, ông Nguyễn Anh Cương – Phó Cục trưởng Cục Viễn thông, Bộ KH&CN - nhấn mạnh, Việt Nam đã nghiên cứu ban hành Khung kiến trúc về hạ tầng số. Gần đây nhất có hạ tầng về viễn thông, internet (trong đó là có hạ tầng mạng cố định, hạ tầng mạng 5G, hạ tầng mạng 4G), hạ tầng dữ liệu, lưu trữ dữ liệu và hạ tầng vật lý số - hạ tầng IoT. Nghị quyết 57 của Chính phủ đặt ra mục tiêu là triển khai 5G nhanh trên toàn quốc. Chúng tôi rất ghi nhận sự nỗ lực của các doanh nghiệp trong vấn đề phát triển 5G.

Tại Tọa đàm, các chuyên gia cũng cho rằng phát triển 5G không phải câu chuyện riêng của công nghệ 5G mà còn là các nền tảng, công nghệ khác. Thậm chí, có ý kiến cho rằng, các doanh nghiệp, các khách hàng cuối phải "đi cùng" nhà mạng, phải chấp nhận đầu tư hạ tầng - thiết bị, thay đổi môi trường sản xuất - kinh doanh... thì lúc đó mới thành công.

Một điểm đồng thuận lớn giữa đại diện các nhà mạng là 5G không thể được đánh giá hiệu quả chỉ bằng doanh thu gói cước viễn thông. Suất đầu tư cho 5G cao gấp nhiều lần 4G, trong khi trên thế giới, phần lớn nhà mạng không tăng giá dịch vụ khi cung cấp 5G. Nếu chỉ nhìn vào bài toán hoàn vốn trực tiếp, 5G khó có lời trong ngắn hạn. Thay vào đó, 5G được nhìn nhận như hạ tầng nền cho cả nền kinh tế số, xã hội số và chính phủ số. Hiệu quả của 5G nằm ở việc nâng cao năng suất lao động, tối ưu điều hành đô thị, cải thiện chất lượng sống của người dân và tạo không gian cho các mô hình kinh doanh mới. Từ góc độ này, đầu tư 5G là đầu tư cho tương lai, tương tự cách Việt Nam từng làm với 4G trước đây.

Giai đoạn 2026 - 2030 được kỳ vọng sẽ là thời điểm 5G thực sự bùng nổ, khi các nền tảng số, dữ liệu và AI kết hợp với hạ tầng 5G để tạo ra những thay đổi sâu rộng hơn trong mọi mặt đời sống.